Działalność nierejestrowa 2024 – czyli jak zarabiać bez rejestracji biznesu?

Działalność nierejestrowa 2024 – czyli jak zarabiać bez rejestracji biznesu?

Marzy Ci się własny biznes, ale obawiasz się formalności? A może chcesz dorobić do domowego budżetu udzielając korepetycji czy sprzedając wytworzone przez siebie produkty? A może masz umiejętności, które warto by zmonetyzować? Jednak pomimo szczerych chęci obawiasz się formalności, biurokracji czy kosztów prowadzenia biznesu? Nie masz pewności czy biznes wypali i obawiasz się ryzyka wejścia na ścieżkę własnej działalności? Jeśli na któreś z powyższych pytań odpowiedź jest twierdząca, to z pomocą przychodzi rozwiązanie, którym jest działalność nierejestrowa. Dzięki niej możesz spróbować pierwszych kroków na drodze do własnego biznesu. Dzięki działalności nierejestrowej możesz sprawdzić czy prowadzenie biznesu jest dla Ciebie. Dowiesz się również czy Twój pomysł na biznes ma szanse powodzenia, a to wszystko bez konieczności rejestracji i innych skomplikowanych formalności.

Czym zatem jest działalność nierejestrowa? Zacznijmy od początku.

Działalność nierejestrowa stała się popularnym rozwiązaniem dla wielu małych przedsiębiorców w Polsce. To rozwiązanie dla tych, którzy chcą prowadzić działalność gospodarczą bez konieczności formalnej rejestracji w CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). Od 2018 roku, zgodnie z Ustawą Prawo Przedsiębiorców, prowadzenie działalności nierejestrowej (nierejestrowanej lub nieewidencjonowanej) jest prawnie dopuszczalne pod pewnymi warunkami. Jest to rozwiązanie dobrowolne, a jego wybór należy do przedsiębiorcy. W niniejszym artykule przyjrzyjmy się czym jest działalność nierejestrowa, jakie są warunki i obowiązki jej prowadzenia oraz korzyści jakimi się charakteryzuje.

Na czym polega działalność nierejestrowa?

Działalność nierejestrowa nazywana jest często działalnością nieewidencjonowaną lub nierejestrowaną. W skrócie można ją określić jako drobną działalność, która nie podlega rejestracji.

Jeśli chcesz prowadzić działalność nierejestrową, musisz spełniać łącznie następujące warunki:

• Działalność nierejestrowa może być wykonywana tylko przez osoby fizyczne;

• Miesięczne przychody z tej działalności nie mogą przekroczyć 75% minimalnego wynagrodzenia brutto. Co oznacza, że od stycznia do czerwca 2024 roku przychody te w żadnym miesiącu nie mogą przekroczyć kwoty 3.181,50 zł, a od lipca 2024, wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia w gospodarce, przychody z działalności nierejestrowej nie będą mogły przekroczyć 3.225 zł.

• Osoba mogąca prowadzić działalność nieewidencjonowaną w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) nie może prowadzić działalności gospodarczej. Co oznacza prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej lub spółki cywilnej. Natomiast, jeśli prowadziłeś spółkę prawa handlowego (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, z o.o., SA), to nie wyklucza prowadzenia działalności nierejestrowanej. 

• Prowadzona działalność nie może podlegać żadnym koncesjom, pozwoleniom czy licencjom.

Jaką działalność można prowadzić w ramach działalności nierejestrowej?

Działalność nierejestrowa sprowadza się do prowadzenia drobnej działalności, za którą można uznać np. udzielanie korepetycji, drobną sprzedaż np. własnoręcznie robionych produktów, drobne usługi chałupnicze, sprzedaż produktów cyfrowych (e-booki, kursy online), sprzedaż odzieży, zabawek itp.; usługi tłumaczeń, graficzne, czy związane copywritingiem czy programowaniem. Są to przykładowe działalności, a ich katalog jest szeroki. Jest to atrakcyjna forma dla osób rozpoczynających swoją przygodę z biznesem, ze względu na niskie koszty i minimalne formalności. Należy jednak pamiętać, aby nie przekroczyć limitów przychodów określonych dla tej formy działalności.

W jakich sytuacjach nie można prowadzić działalności nierejesterowej?

Są pewne działalności, których nie można prowadzić w formie działalności nierejestrowej. Należą do nich:

• działalność wymagająca zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej;
• działalność, która została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Do przykładowych działalności gospodarczych wymagających koncesji, zezwolenia czy wpisu do rejestru działalności regulowanej zalicza się m.in.:

• ochronę osób lub mienia,
• sprzedaż alkoholu,
• organizację imprez turystycznych,
• świadczenie usług detektywistycznych,
• zbieranie odpadów.

Natomiast do działalności, które zostały zdefiniowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców, zalicza się m.im.:

• pośrednictwo ubezpieczeniowe, w tym wykonywanie czynności agencyjnych,
• usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Jakie obowiązki ma osoba prowadząca działalność nierejestrowaną?

Jednym z głównych obowiązków w działalności nierejestrowej jest prowadzenie ewidencji przychodów. Należy prowadzić uproszczoną ewidencję wszystkich przychodów uzyskanych z działalności. Wystarczy do tego plik w Excelu, czy zwykła kartka papieru, na której będziesz zapisywać każdą dokonaną sprzedaż. Głównym celem tej ewidencji jest kontrola czy miesięcznie nie przekraczasz limitu przychodów. Ewidencja ta jest również przydatna do określenia przychodów i dochodów do opodatkowania w zeznaniu rocznym.

Jest to warunek konieczny, który pomaga kontrolować, czy w danym miesiącu nie przekraczasz limitu przychodów.

Przepisy nie definiują, jak taka ewidencja powinna wyglądać, natomiast przykładowo składać powinna się z:

• Liczby porządkowej,
• Daty sprzedaży,
• Kwoty sprzedaży,
• Numer dowodu sprzedaży,
• Forma sprzedaży,
• Narastającej wartości sprzedaży.

A co z wystawianiem rachunków i faktur?

Na życzenie klienta masz obowiązek wystawić rachunek.

Rachunek taki powinien zawierać następujące elementy:

• numer rachunku (np. 1/2024),
• datę wystawienia,
• nazwę sprzedawcy i nabywcy (ew. imię i nazwisko),
• nazwę usługi,
• kwotę do zapłaty.

Na żądanie klienta trzeba również wystawić fakturę. Faktura będzie podobna do rachunku i powinna zawierać następujące elementy:

• datę wystawienia faktury,
• numer kolejny (np. 1/2024),
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
• nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• cenę jednostkową towaru lub usługi,
• kwotę należności ogółem.

Podatki w działalności nierejestrowej 

Pamiętaj, że prowadząc działalność nierejestrową musisz opłacić podatek dochodowy (określisz go w zeznaniu rocznym PIT 36), według skali podatkowej (12% lub 32% – w zależności od sumy wszystkich uzyskanych przychodów w roku podatkowym). Znowelizowana ustawa o podatku dochodowym dla osób fizycznych wprowadza nowy termin “przychody z działalności nieewidencjonowanej”, które stanowią przychody z innych źródeł. Co to oznacza? Oznacza to, że w rocznym sprawozdaniu – w deklaracji PIT 36 – musisz wykazać przychód uzyskany z takiej nieewidencjonowanej działalności w pozycji “inne źródła niewymienione w wierszach od 1 do 8 …)”.

Oznacza to, że uzyskane dochody z działalności nierejestrowej sumują się z pozostałymi dochodami, co wpływa bezpośrenio na wartość podatku. Ponadto, nie musisz opłacać comiesięcznych (lub kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy. Zwróć jednak uwagę, iż nie płacąc zaliczek na podatek dochodowy, w zeznaniu rocznym może się zebrać spora kwota podatku do zapłaty. Szczególnie kiedy masz inne dochody i rocznie przekraczasz kwotę wolną od podatku, lub wejdziesz w drugi próg podatkowy. W rozliczeniu rocznym (PIT 36) podatek z działalności nierejestrowej określony w zeznaniu podatkowym zostanie jako niedopłata. Żeby nie było zaskoczenia, że uzbierała się spora kwota podatku do zapłaty, warto miesięcznie odkładać pewną sumę środków (np. 12% od uzyskanych przychodów), by być przygotowanym do zapłaty podatku przy rozliczeniu rocznym.

Można jednak obniżyć wartość przychodów podlegającą opodatkowaniu. Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów (link do interpretacji) od przychodów z działalności nierejestrowej możesz odliczyć koszty uzyskania przychodów. W tym celu należy ewidencjować koszty i gromadzić dokumenty (faktury, rachunki) potwierdzające poniesienie niezbędnych wydatków związanych z wytwarzaniem produktu/usługi sprzedawanej przez Ciebie w ramach działalności nierejestrowej. Warunki czym są koszty uzyskania przychodów określone są w art. 22. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Czy musisz opłacać VAT prowadząc działalność nierejestrowa?

Odpowiedź brzmi: Nie 🙂 W ustawie o VAT określono, że działalność nieewidencjonowana jest zwolniona z opodatkowania VAT, ale…., No właśnie jest jedno ale: osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną musi prowadzić uproszczoną, dzienną ewidencję sprzedaży. Pamiętaj też, że zwolnienie z VAT’u dotyczy wielu działalności, natomiast nie wszystkich. W przepisach ust. 13 pkt 1-2 ustawy o podatku od towarów i usług określone zostały działalności, które nie podlegają zwolnieniu z podatku VAT.

Składki ZUS w działalności nierejestrowej

Kolejną istotną kwestią jest brak konieczności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (czyli ZUS i NFZ). Pozwala to ograniczyć koszty działalności, które każdy typowy przedsiębiorca ponosi, niezależnie czy osiągnie przychód, czy też nie.

Ma to oczywiście drugą stronę medalu, gdyż nie płacąc składek ZUS, nie odkładasz środków na przyszłą emeryturę i nie nabierasz uprawnień emerytalnych i rentowych. A w przypadku braku innej formy zarobkowania, nie będziesz mieć ubezpieczenia zdrowotnego, czyli nie będziesz mieć możliwości korzystania z państwowej służby zdrowia. Ale umówmy się, że działalność nierejestrowa często traktowana jest jako dodatkowe źródło dochodu, więc aspekt składek ZUS i na opiekę zdrowotną zostaje spełniony w ramach podstawowego zatrudnienia na umowę o pracę lub na podstawie umowy cywilnoprawnej. W przeciwnym wypadku miej świadomość braku ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Inną kwestią jest sytuacja, kiedy działalność nierejestrową realizujesz wykonując umowę o świadczenie usług lub umowę zlecenie. W tym wypadku podlegasz ubezpieczeniom jako zleceniobiorca, ponieważ podmiot zawierający z Tobą umowę pełni rolę płatnika składek ZUS i zobowiązany jest odprowadzić składki z tytułu takiej umowy.

Podleganie pod inne przepisy

Jako osoba prowadząca działalność nierejestrową podlegasz również pod wiele przepisów, jak każdy typowy przedsiębiorca. Zaliczyć tu można chociażby prawa konsumentów. Przykładowo, masz obowiązki związane z realizacją prawa konsumentów do reklamacji, zwrotu towaru czy jego wymiany lub naprawy. Twojemu klientowi przysługuje również prawo do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Jakie są zalety i wady działalności nierejestrowanej?

Korzyści z prowadzenia działalności nierejestrowej:

• Prosta forma rozpoczęcia działalności – brak konieczności rejestracji działalności w CEIDG, w Urzędzie Skarbowym oraz w GUS. Co wiąże się z brakiem konieczności ubiegania się o numer REGON czy NIP.
• Niskie koszty prowadzenia działalności – z założenia nie ma obowiązku opłacania składek ZUS.
• Mniejsze formalności w zakresie prowadzenia sprawozdawczości finansowej i księgowej. Jedyne do czego przepisy obligują osobę prowadzącą działalność nierejestrową, to prowadzenie uproszczonej, dziennej ewidencji sprzedaży.
• Możliwość testowania pomysłu na biznes – bez konieczności ponoszenia dużych kosztów.

Główne wady działalności nierejestrowanej to:

• Ograniczony limit przychodów – po przekroczeniu limitu konieczna jest rejestracja działalności gospodarczej.
• Brak ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego – osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie jest objęta ubezpieczeniem ZUS (wada ta jest niwelowana, gdy pracujesz jednocześnie na etacie lub innych formach, z których opłacasz ZUS)
• Ograniczony dostęp do niektórych form dofinansowania – osoby prowadzące działalność nierejestrowaną nie mogą ubiegać się o niektóre dotacje i granty.
• Pamiętaj również, że na życzenie Twojego klienta masz obowiązek wystawić mu fakturę lub rachunek za dokonaną sprzedaż, oraz masz obowiązek prowadzić dzienną uproszczoną ewidencję sprzedaży.

Podsumowanie

Działalność nierejestrowana to dobry sposób na rozpoczęcie swojej przygody z biznesem. Jest to prosta i tania forma działalności, która idealnie sprawdza się dla osób, które chcą testować pomysły na biznes lub generować niewielkie przychody.

Jeśli się zdecydujesz na prowadzenie działaności nierejestrowej, daj znać jak Ci idzie 🙂